مقایسه ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در جنگل‌کاری با درختان سوزنی‌برگ و پهن‌برگ در منطقه بیستون کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد بیولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 گروه علوم خاک دانشگاه رازی- کرمانشاه - ایران

3 استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

4 استاد گروه گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

5 دکتری علوم خاک، گروه علوم خاک، دانشگاه زنجان، ایران.

چکیده

دانش نگهداری از جنگل‌های کاشته شده در سرزمین‌های خشک و نیمه‌خشک وابسته به بررسی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک است. پژوهش کنونی باهدف بررسی تأثیر این توده‌های گیاهی جنگلی بر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک انجام شد. دو نوع جنگل (سوزنی‌برگ و پهن‌برگ) که بر روی یک نوع خاک با یک درجه شیب و یک راستایی شیب است با پنج تیمار (کشاورزی، چراگاه، گونه اقاقیا، سرو نقره‌ای و درخت کاج) انتخاب­شده و سه تکرار از لایه صفر تا پنج سانتی‌متر در دو جایگاه سایه‌انداز و دور از درخت به گونه تصادفی نمونه‌گیری انجام شد. نتایج تجزیه‌وتحلیل ویژگی­های فیزیکی خاک نشان داد که بافت خاک در تمامی پوشش‌ها لوم است و محتوای رس، سیلت و شن خاک ازنظر آماری تفاوت معناداری را در بین پوشش‌ها نشان ندادند. بیشترین پایداری خاکدانه‌ها، خاکدانه‌های پایدار در آب و درشت خاکدانه‌ها در پوشش سوزنی‌برگ (کاج و سرو) وجود داشت. بالاترین مقدار شن خاک نیز در پوشش کشاورزی مشاهده شد. تجزیه‌وتحلیل ویژگی­های شیمیایی خاک نشان داد که بیشترین کربن آلی خاک در پوشش سوزنی‌برگ وجود دارد اما از نظر محتوای فسفر و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک پوشش پهن‌برگ از بالاترین مقادیر برخوردار بود. ازنظر محتوای پتاسیم و سدیم هر دو پوشش سوزنی‌برگ و پهن‌برگ از بالاترین مقادیر برخوردار بودند. هم­چنین در بین پوشش‌های مختلف تفاوت معناداری در واکنش خاک و قابلیت هدایت الکتریکی خاک مشاهده نشد. در منطقه بیستون جنگل‌کاری با گونه‌های پهن‌برگ و به‌خصوص سوزنی‌برگ باعث بهبود ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک نسبت به پوشش‌های کشاورزی و چراگاه شده است که می‌تواند وابسته به انباشتگی لاشبرگ فراوان و خاستگاه کربن آلی برای ریز جانداران در این پوشش‌ها باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از پوشش‌های جنگلی برای بهبود و حفظ خاک مناسب‌تر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات